Wraz z przybyciem ukraińskich dzieci do polskich szkół nauczyciele zostali postawieni – po raz kolejny – przed wielkim wyzwaniem. Na początku konfrontowaliśmy się z traumą, stresem, barierą językową, troską o samopoczucie nowych uczniów. Baliśmy się, czy poradzimy sobie w kontakcie z dzieckiem po doświadczeniu wojny. Teraz pierwszy szok minął, ale pozostała bariera językowa i coraz bardziej palące pytania: jak uczyć? jak sprawdzać wiedzę? jak wymagać?
- Czy należy oceniać uczniów cudzoziemskich?
- Czego można wymagać?
- Jak uwzględnić specyfikę ich sytuacji?
Czego można wymagać?
Przede wszystkim, ustalmy, czego NIE można wymagać!
Nauczyciel sam od siebie NIE może wymagać, że będzie umiał poprowadzić lekcje w dwóch językach jednocześnie. Nawet, jeśli jakiś pozytywny wariat nauczy się teraz ukraińskiego, to przecież zasadniczo uczy polską klasę. Jesteśmy nauczycielami, nie cudotwórcami. Pomysł dołączenia ukraińskich dzieci do zwykłych klas bez wcześniejszej nauki polskiego był koszmarny i już. Zdania nie zmienię! Teraz próbujemy sobie poradzić najlepiej, jak umiemy, ale – umówmy się – to nie będzie wcale zbyt dobrze. Bariera językowa to jest coś, co zignorowano, a nie należało tego zignorować. Wyjątkiem są oczywiście klasy przygotowawcze.
Jeśli chcesz posłuchać więcej o tym, co myślę o tym wszystkim, to zapraszam do odsłuchania audycji “Ludzkim głosem” z dn. 09.05.2022 z moim udziałem. Część 1 | Część 2 | Część 3
Czego nie można wymagać od uczniów z Ukrainy?
- Wiedzy z poprzednich klas polskiej szkoły, bo ukraiński program jest inny niż nasz.
- Zrozumienia języka polskiego. Zwłaszcza ze słuchu, zwłaszcza szybko, zwłaszcza fachowych pojęć.
- Pisania pełnymi zdaniami, ani wykonywania zadań pisemnych w tym samym tempie, co rówieśnicy.
Czego można wymagać od dzieci z Ukrainy (po ewentualnym etapie oswojenia się z nową sytuacją)?
- Przestrzegania zasad zachowania w szkole.
- Zachowania ciszy na lekcji i skupienia na niej.
- Podejmowania prób wykonywania zadań, np. przetłumaczenia sobie poleceń, włączenia się w pracę w grupie.
UWAGA! Z moich obserwacji wynika, że polscy uczniowie w pełni rozumieją to, że Ukraińcy są inaczej traktowani od strony edukacyjnej (np. że nie muszą odpowiadać ustnie lub że ocenia im się inne zadania). Na tej linii nie ma konfliktów. Problemem staje się to, że czasem traktujemy ich inaczej także w sferze wychowawczej, np. nie reagujemy, gdy łamią szkolne regulaminy.
Jak oceniać uczniów z Ukrainy? 4 pomysły
Pomysł 1 – docenianie aktywności
Stawiajmy plusy lub dobre oceny za śledzenie toku lekcji, podejmowanie prób wykonania zadań, uczestnictwo w pracy grupowej, itd.
Wielu uczniów z Ukrainy w czasie lekcji siedzi na końcu sali i gra na telefonie pod ławką. Jeśli wiedzą, że i tak nic nie zrozumieją, to rezygnacja i marazm przychodzą łatwo Pamiętajmy, że część z nich wyjechała z domu wbrew swojej woli oraz, że część z nich nadal realizuje ukraińską podstawę programową ucząc się on-line. Dwa obowiązki szkolne, w tym jeden w obcym języku… toż to masakra!
Sam fakt, że uczeń na kartkówce przy pomocy Internetu przetłumaczył sobie polecenia, zasługuje na plusa! Wszak poznał nowe słówka z zakresu naszego przedmiotu 🙂 Postawienie zaś dobrej oceny za pracę grupową motywuje do integracji i przełamywania bariery językowej. Od tych dwóch wymagań (aktywność i praca grupowa) warto zacząć.
Pomysł 2 – najpierw słownictwo
Dzięki inicjatywie “Razem w szkole” każdy może pobrać darmowy słowniczek szkolny – LINK. Ja witam nowych uczniów z Ukrainy z wydrukowanym słowniczkiem z mojego przedmiotu i umawiam się z nimi na rozsądne terminy zaliczenia na ocenę kolejnej porcji słówek. W tym czasie nie piszą innych kartkówek z klasą na ocenę. Ufam, że dzięki temu, przy równoległej nauce potocznego języka polskiego, będą w stanie za jakiś czas skorzystać z lekcji. Robię to też po prostu po to, by mieć wymaganą przez WSO liczbę ocen do przeprowadzenia klasyfikacji semestralnej.
Pomysł 3 – ocena procentowa
Po pewnym czasie uczniowie z Ukrainy piszą już prace kontrolne, ale nie stawiam im zwykłych ocen tylko podaję uzyskany wynik procentowy. Nanoszę to w dzienniku elektronicznym z wykorzystaniem opcji “oceny kształtujące”.
Pomysł 4 – zadania dodatkowe
Zadania dodatkowe to często plakaty, fotoreportaże, wizyty w ciekawych miejscach. To pomaga nam skutecznie ominąć barierę językową. Instrukcję do takiego zadania dużo łatwiej przetłumaczyć na ukraiński niż cały sprawdzian. Można poprosić uczniów również o oddanie prac w formie pliku tekstowego on-line i wówczas także łatwo przetłumaczyć je na polski z wykorzystaniem https://translate.google.com/ .
Powyższe pomysły stosowane łącznie pozwalają mi na osiągnięcie dwóch ważnych celów, czyli na:
1. wpisanie wymaganej przepisami liczby ocen cząstkowych,
2. zachowanie czystego sumienia.
…czego i Tobie życzę! 🙂
Po więcej inspiracji do pracy z uczniami z Ukrainy zapraszam do mojego artykułu Co robić z dziećmi z Ukrainy? Baza linków .